میرزا ابوالحسن خان غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک

ابوالحسن غفاری ملقب به صنیع الملک از نقاشان مشهور ایرانی در دوره قاجار است. گروه هنری صبحان در این مقاله تلاش نموده تا شما عزیزان را با این هنرمند بزرگ ایران زمین آشنا سازد.

زندگی نامه ابوالحسن غفاری ملقب به صنیع الملک:

او متولد سال 1192هجری شمسی در کاشان است، پدرش میرزا محمد غفاری و از خانواده قاضی عبدالمطلب غفاری کاشانی از خانواده های سرشناس ایرانی است، صنیع الملک عموی کمال الملک (محمد غفاری) و همچنین بنبان گذار نخستین مدرسه نقاشی ایران می باشد.

ابوالحسن غفاری شاگرد استاد مهر علی اصفهانی از برجسته ترین نقاشان دربار فتحعلی شاه قاجار بود، ابولحسن خان پس از مدتی از برجسته ترین نقاشان عصر خود شد. در آموزشگاه هنری امیر کبیر که تحت عنوان مجمع الصنایع ایجاد شده بود، بخشی به عنوان حجره نقاشان را او در اختیار داشت و در آنجا شاگردانی را تعلیم می نمود.

سفر به اروپا  ابوالحسین غفاری و تاثیرات آن در هنر ایرانی

میرزا ابوالحسن در اواسط سلطنت محمد شاه قاجار و در سال 1218 با پافشاری و تشویق های حسین علی خان نظام الدوله به ایتالیا سفر نمود و در زمره نخستین هنرمندان ایرانی قرار گرفت که در اروپا آموزش دیده است. در مدت حضور خود در ایتالیا در موزه های فلورانس و رم مشغول نقاشی و یادگیری بود، او در آنجا آثار هنرمندان و نقاشان بزرگ و معروف مخصوصاً هنرمندان دوره رنسانس را مشاهده و با سبک کار و نقاشی آنان آشنا گردید و در آنجا با صنعت چاپ آشنا و مهارتی نیز در این صنعت به دست آورد.

پس از بازگشت به ایران در دربار حضور پیدا نمود و به عنوان نقاشباشی منصوب گردید. در سال 1239 شمسی از سوی ناصرالدین شاه به عنوان مدیر چاپ و سردبیر روزنامه دولت انتخاب شد. ناصریالدین شاه از او خواسته بود که به نشر این روزنامه نظم دهد و در هر شماره از این روزنامه تصاویری از مقامات، شخصیت های دربار و همچنی مناظر و سایر وقایع و حوادث، نقاشی و به چاب برساند، این امر موجب شکل گیری و ارتقاء سطح کفیت روزنامه در ایران شد.

ساخت اولین هنرستان نقاشی توسط صنیع الملک

در سال 1240 پس از آن که ناصر الدین شاه لقب صنیع الملک را به او اعطا نمود، همچنین ساختمانی را به منظور تاسیس نخستین مدرسه نقاشی ایران در اختیار ابوالحسن غفاری قرار داد. اولین هنرستان نقاشی با روش جدید توسط او تاسیس شد، گرچه فعالیت این مدرسه کوتاه بود اما نقش موثری در جنبش نقاشی آن زمان ایران داشت. زمانی که صنیع الملک از اروپا به ایران بازگشت با توجه به علاقه و تمایل شدیدش در جهت توسعه هنر نقاشی ایران و آموزش شاگردان فراوان در این رشته، مقداری وسایل نقاشی، سمه های رنگی و گراور های فراوانی از کارهای استادان اروپایی به همراه خود به ایران آورد که بعد ها در این هنرستان مورد استفاده قرار گرفت.

آثار میرزا ابوالحسن خان غفاری

آثار صنیع الملک پیش از سفر به اروپا، تاثیر استادان و سبک های نقاشی ایرانی به ویژه نگارگری اصفهانی را نشان می دهد، او همواره نسبت به استفاده از پرسپکتیو در آثارش خودداری می نمود و از سنت های نقاشی ایرانی پیروی می کرد و علاوه بر ویژگی های ظاهری، مهارت فراوانی در نمایش حالات و شخصیت افراد داشت.

او در شخصیت پردازی نقاشی های خود چشم انداز هایی از ماهیت وجودی و نشانه هایی از رفتار شناسی شخصیت ها را به نمایش گذاشت که بر گرفته از طبقه اجتماعی و موقعیت های آنان بود، به عبارتی او به بیانی در ارائه کارکتر ها دست یافته بود که در آن زمان کم نظیر بود. چهره هایی که توسط او ترسیم شده است به خوبی روحیات و حصوصیات فردی و درونی سوژه ها را نمایش می دهد.

هرچند صنیع الملک نقاش و چهره نگار دربار بود ولی در آثارش به موضوعات اجتماعی توجه داشت به طوری که بیشتر آثار او بیانگر گونه ای از طنز هستند که در نقاشی ایران نادر است. انتخاب سوژه، نحوه طراحی و رنگ آمیزی، حاکی بر آن است که گرچه او از هنر غربی استفاده می کند اما در بکار گیری آن خود را نباخته و شخصیت هنری خود را حفظ کرده است، همین دلیلی است که او و آثارش را در جایگاه ویژه هنرمندان و آثار هنری قرن های اخیر ایران قرار می دهند.

درگذشت استاد صنیع الملک

صنیع الملک در سال 1245 براثر سکته در گذشت و در تهران به خاک سپرده شد. پس از مرگش اثر گذاری او بر جامعه هنری کم رنگ شد و از بین رفت، شاید نزدیک ترین شخص در سبک، سلایق و علاقه مندی در تصویر گری، برادر زاده اش محمد غفاری (کمال الملک) بوده است او مانند عموی خود صنیع الملک از سبک هنری دربار گریزان و علاقه مند به هنر های ایرانی بود.